Het is goed om te weten wanneer je cholesterolwaarden te hoog zijn en wanneer er dus tijd is voor actie. Een te hoog cholesterol zorgt namelijk voor een grotere kans op hart- en vaatziekten. Men spreekt van te hoge cholesterolwaarden wanneer er teveel LDL-cholesterol in het bloed zit. Wanneer dit het geval is, wordt dit ook wel hypercholesterolemie genoemd.

Grenswaarden in Nederland

In Nederland worden cholesterolwaarden aangegeven met mmol/l (= millimol cholesterol per liter bloed). Er mag wel wat cholesterol in je bloed zitten, want cholesterol is nodig voor de opbouw van lichaamscellen en hormonen. Teveel LDL-cholesterol kan zich gaan afzetten op de wand van je bloedvaten waardoor er uiteindelijk steeds minder ruimte ontstaat in je bloedvaten. Wat zijn de normale waarden in Nederland? En welke waarden zorgen voor een sterk verhoogd risico? Zie de afbeelding hieronder voor de grenswaarden van totaalcholesterol die in Nederland gehanteerd worden.

Normale cholesterolwaarden geen optimale waarden

De bovengenoemde grenswaarden voor totaalcholesterol die in Nederland gehanteerd worden zijn vastgesteld in de Herziening Consensus Cholesterol in 1991 en zijn op basis van het gemiddelde van de westerse bevolking. Moeten we dit wel als normaal zien? Nee, want de gemiddelde westerse bevolking leeft niet erg gezond. Slechts 10% van de mensen krijgt genoeg fruit binnen en slechts 5% krijgt genoeg groenten binnen. Wat blijkt? Onze normale cholesterolwaarden zijn eigenlijk abnormale waarden. Bijna 3- op de 4 hartaanval patiënten hebben “normale” cholesterolwaarden. Hoe komt dit? Door de gemiddelde bloedwaarden te nemen van een ongezond levende maatschappij, maken deze waarden niet “normaal” of gezond. Voorbeeld: Als iedereen in een maatschappij zou roken en we willen “normale” en daarmee gezonde bloedwaarden bepalen, zou iedereen die niet rookte “abnormale” bloedwaarden hebben, doordat ze geen nicotine in hun bloed zouden hebben. Iedereen extra nicotine in hun bloed aanbevelen zou dan raar zijn, toch? We weten dat roken ongezond is, dus kunnen we beter naar bloedwaarden kijken van mensen die niet roken, en dat als “normale” en gezonde waarden aanbevelen. Hetzelfde geld voor het bepalen van “normale” en daarmee gezonde cholesterolwaarden. Hoe doen we dat?

De optimale cholesterolwaarden

In onderzoeken naar de optimale cholesterolwaarden waar mensen geen hartaanvallen bij kregen, is er gekeken naar de cholesterolwaarden van pasgeboren baby’s, apen (waar ons DNA voor 98% mee overeenkomt) en van mensen in gebieden waar het sterftecijfer bij hart- en vaatziekten extreem laag is (de mensen in deze gebieden eten overwegend gezond plantaardig). Wat ontdekte men? De optimale cholesterolwaarde voor het LDL-cholesterol ligt tussen de 1,3 mmol/l en 1,8 mmol/l. Een LDL-cholesterol van boven de 1,8 mmol/l geeft al een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Met deze onderzoeken is meerdere malen aangetoond dat deze waarden eigenlijk aangehouden moeten worden als grenswaarde voor een gezond LDL-cholesterol. Uit gerandomiseerde onderzoeken met controlegroepen is gebleken dat mensen met LDL-cholesterolwaarden van tussen de 1,3 mmol/l en 1,8 mmol/l geen hart- en vaatziekten ontwikkelen en daarom hanteert The Healthy Heart deze grenswaarden voor het LDL-cholesterol. Ongeveer 65% van de mensen in Nederland met een leeftijd van 30-70 jaar oud heeft een licht verhoogd totaalcholesterol van boven de 5,0 mmol/l. Dat is veel hoger dan wat optimaal blijkt te zijn als het gaat om totaalcholesterol. Want uit onderzoek van dr. Caldwell Esselstyn blijkt dat het ideale totaalcholesterol onder de 3,9 mmol/l moet zijn.

Cholesterolwaarden verlagen

Als je dit zo leest mag meer dan de helft van volwassen Nederland wel aan de cholesterolverlagende medicijnen. Sommige wetenschappers zeggen dat je van kinds af aan al aan de medicatie moet. Dat is niet te doen natuurlijk, financieel niet, maar ook lichamelijk gezien is dat niet aan te raden, aangezien medicatie voor veel bijwerkingen kan zorgen. Daarnaast verlaagt cholesterol medicatie het risico op een hartaanval vaak met slechts 20- tot 30%. Dus zelfs met medicijnen blijft de kans op een hartaanval 70- tot 80%.

Wat is de andere optie? Uit het gezaghebbende INTERHEART onderzoek blijken we ons cholesterol naar veilige lage waarden te kunnen bewegen en onze kans op hart- en vaatziekten met wel 90% te kunnen verlagen door leefstijlveranderingen. Daarnaast blijkt uit studies van dr. Esselstyn en dr. Ornish dat we ons risico op een hartaanval vaak wel met 99% kunnen verlagen door gezonde voeding en leefstijlverandering.

Mensen die hun leefstijl veranderen behalen lage cholesterolwaarden zonder medicijnen, zetten hun hart- en vaatziekten stop en keren deze vaak zelfs om. Lees hier meer over hoe je zelf je cholesterol kunt verlagen.

Bronnen van onderzoeken naar optimale cholesterolwaarden

o   National Cholesterol Education Program Expert Panel. Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III). Circulation. 2002; 106: 3143.

o   M M Benjamin, M.M., W C Roberts. Facts and principles learned at the 39th Annual Williamsburg Conference on Heart Disease. Proc (Bayl Univ Med Cent). 2013 Apr; 26(2): 124–136.

o   J H O’Keefe Jr, L Cordain, W H Harris, R M Moe, R Vogel. Optimal low-density lipoprotein is 50 to 70 mg/dl: lower is better and physiologically normal. J Am Coll Cardiol. 2004 Jun 2;43(11):2142-6.

o   C B Esselstyn. Introduction: more than coronary artery disease. The American Journal of Cardiology November 26, 1998. Volume 82, Issue 10, Supplement 2, Pages 5–9.

o   W C Roberts. Twenty questions on atherosclerosis. Proc (Bayl Univ Med Cent). 2000 Apr; 13(2): 139–143.

o   W C Roberts. Atherosclerotic risk factors--are there ten or is there only one? Am J Cardiol. 1989 Sep 1;64(8):552-4.

o   D Steinberg. Thematic review series: the pathogenesis of atherosclerosis: an interpretive history of the cholesterol controversy, part III: mechanistically defining the role of hyperlipidemia. J Lipid Res. 2005 Oct;46(10):2037-51.

o   D Steinberg. Thematic review series: the pathogenesis of atherosclerosis. An interpretive history of the cholesterol controversy, part V: the discovery of the statins and the end of the controversy. J Lipid Res. 2006 Jul;47(7):1339-51.

o   B McManus. INTERHEART: nine factors that could save your life. Healthc Q. 2005;8(1):28.

o   S G De Biase, S F Fernandes, R J Gianini, J L Duarte. Vegetarian diet and cholesterol and triglycerides levels. Arq Bras Cardiol. 2007 Jan;88(1):35-9.